Er zijn veel grafieken en tabellen die u alles vertellen over het ‘ideale gewicht’ dat bij uw leeftijd en lengte past. De meest bekende is de Body Mass Index. Deze index berekent of het gewicht in verhouding is tot de lichaamslengte. Het geeft een schatting van het gezondheidsrisico van uw lichaamsgewicht.

U kunt uw BMI berekenen met de BMI formule:

Gewicht in kilogram / lengte in meters2

In de tabel hieronder vindt u het advies bij de BMI-waarden.

De BMI wordt gebruikt als afgeleide maat voor de vetmassa. Deze is minder goed bruikbaar voor kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen met zeer veel spiermassa.

Bij personen met dezelfde BMI, kan de hoeveelheid vet in de buikholte aanzienlijk verschillen en daarmee het risico voor de gezondheid. De tailleomvang is een maat voor de hoeveelheid vet in de buikholte. Veel vet in de buikholte is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van onder andere diabetes mellitus type 2 en hart- en vaatziekten.

Eten en drinken leveren de energie die het lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren en te bewegen. Voor een gezond gewicht en dus ter voorkoming van onder- en overgewicht, moet er een evenwicht zijn in de hoeveelheid energie die de voeding levert en de hoeveelheid energie die het lichaam verbruikt.

De hoeveelheid energie die verbruikt wordt, hangt af van verschillende factoren: geslacht,
leeftijd, gewicht, hoeveelheid beweging en de duur en zwaarte van de inspanningen die verricht worden.

Tips

• Stel uw voeding zo samen dat het lichaam precies voldoende bouw- en brandstoffen binnenkrijgt om goed te kunnen functioneren.
• Eet gevarieerde voeding en neem niet te veel tussendoortjes.
• Sla geen maaltijden over en drink niet te veel alcohol.
• Lichaamsbeweging draagt bij aan voorkoming van overgewicht en een algemeen betere gezondheid.
• Op de website van Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl) vindt u informatie over onder andere verschillende energiebehoeften per persoon.

We spreken van overgewicht als het lichaamsgewicht te hoog is in verhouding met de lichaamslengte. Uit onderzoek weten we dat overgewicht slecht kan zijn voor uw gezondheid. Als u te zwaar bent, kost het u meer moeite om te bewegen. U wordt sneller kortademig, moe en u transpireert meer. De kans bestaat dat u steeds minder beweegt en u steeds minder fit voelt.

Als u veel te zwaar bent, heeft u een grotere kans op:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten (zoals een hartinfarct of een beroerte)
• metabool syndroom
• verschillende vormen van kanker
• galstenen
• gewrichtsklachten
• ademhalingsproblemen
• menstruatiestoornissen
• vruchtbaarheidsproblemen

In Nederland hebben we te maken met een omgeving waarin energierijk voedsel makkelijk verkrijgbaar is. De verleiding om te veel te eten en te drinken is daardoor groot. De beschikbaarheid van een goed wegennet en openbaar vervoer zorgt daarnaast voor een omgeving waarin de noodzaak om te bewegen minimaal is.

Iedereen komt om andere redenen aan:

• Te veel eten of snoepen, bijvoorbeeld door stress of tijdens de zwangerschap.
• Te veel suikerhoudende dranken drinken, zoals frisdrank en sap. 
• Te veel alcohol drinken. Alcoholische dranken bevatten veel calorieën. Te veel alcohol kan daarom leiden tot overgewicht.
• Minder bewegen en sporten, bijvoorbeeld door ziekte, letsel of tijdgebrek.
• Verandering van leefstijl (meer eten of minder bewegen), bijvoorbeeld door samenwonen, kinderen krijgen, werkloosheid, pensionering. Ook stoppen met roken kan gepaard gaan met gewichtstoename.
• De belangrijkste oorzaak is te veel eten en te weinig bewegen. Als u meer eet dan u lichaam nodig heeft, worden de voedingsstoffen in lichaamsvet omgezet.
• Bijwerkingen van bepaalde medicijnen (zoals antidepressiva) waardoor u meer eetlust krijgt.
• Erfelijke factoren of een stofwisselingsziekte.

Gezondheidsrisico’s van overgewicht verminderen al door 5 tot 15% van het gewicht te verliezen.

Hoe bereidt u zich voor?

• Meet uw gewicht, BMI en middelomtrek
• Ga alleen afvallen als het mag en u er klaar voor bent
• Stel uw streefgewicht vast
• Maak goede voornemens
• Maak eventueel gebruik van professionele begeleiding
• Vraag steun bij familie en vrienden
• Neem uw huidige eetpatroon onder de loep

De samenstelling van een aangepast voedingspatroon (dieet) kunt u het beste met een diëtist overleggen. Een diëtist is in staat om een dieet aan uw persoonlijke situatie aan te passen. Hiermee bent u in staat uw gewicht binnen bepaalde grenzen langdurig constant te houden. Een aangepast voedingspatroon en meer en regelmatig bewegen zorgt uiteindelijk voor een blijvend effect op een gezond gewicht.

Medicatie

Medicatie wordt eigenlijk nooit voorgeschreven bij overgewicht of obesitas. Voorgeschreven medicijnen die specifiek gericht zijn op gewichtsverlies bij obesitas moeten meestal ook gecombineerd worden met aanpassingen in voeding en beweging.

Overige middelen

Er zijn ontzettend veel middelen en pillen op de markt te vinden die gewichtsverlies beloven. Het effect van deze middelen is nooit bewezen.

Vitaminen en mineralen

Vitaminen en mineralen zijn voedingsstoffen die voorkomen in eten en drinken. Ze zijn nodig voor een normale groei en ontwikkeling en om gezond te blijven. Tijdens afvallen kan het zijn dat er te weinig vitaminen en mineralen worden ingenomen. Om een tekort te voorkomen kunnen voedingssupplementen gebruikt worden.

Het is verstandig om u te laten adviseren wanneer u gewicht wilt verliezen. Zeker wanneer u in korte tijd veel gewicht verliest, is het risico groot dat u een tekort krijgt aan allerlei noodzakelijke voedingstoffen.

Overleg altijd eerst met uw huisarts of een diëtist. Dit geldt in het bijzonder als u naast overgewicht ook nog andere gezondheidsklachten hebt. Uw Alphega apotheek of huisarts kan u hierbij helpen of u doorverwijzen naar een diëtist.

Bij ondervoeding denkt iedereen aan mensen met een veel te laag gewicht. Je kunt echter ook ondervoed zijn terwijl u een goed gewicht of zelfs overgewicht hebt.

Gezonde voeding is noodzakelijk om het lichaam goed te laten functioneren. Goede voeding levert brandstof en bouwstoffen voor het lichaam. De belangrijkste bestanddelen van voeding zijn eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen, mineralen en vocht. Deze voedingstoffen zijn noodzakelijk voor het in standhouden van de lichamelijke conditie en weerstand.

Door te weinig of slechte voeding, ziekte, een slecht gebit, eenzaamheid, depressie, slikproblemen of lichamelijke beperkingen krijgt het lichaam onvoldoende brandstof en bouwstoffen binnen. In zo’n situatie vermindert de weerstand. Bij ziekte verbruikt het lichaam meer energie. Hoewel het dan noodzakelijk is om meer te eten, is dat door een verminderde eetlust en verzwakking vaak een probleem. Het risico op ondervoeding bestaat ook, wanneer het door mond- en/of keelaandoeningen, verlamming of bestraling moeilijk is om te eten.

Er is sprake van ondervoeding als er onbedoeld gewichtsverlies is van meer dan 10% in de laatste 6 maanden of meer dan 5% in de laatste 3 maanden. Ook is er sprake van ondervoeding bij een BMI minder dan 18,5. Ouderen vanaf 65 jaar zijn ondervoed bij een BMI van minder dan 20.

Mogelijke oorzaken zijn ziekte, hogere leeftijd of ongezonde leefstijl:

• Ziekten waarbij ondervoeding kan ontstaan zijn COPD, dementie, depressie, darmproblemen of problemen met uw hart. Bij kanker, langdurige pijn en bij herstel na een zware operatie is er ook kans op ondervoeding. Tot slot kunt u door het gebruik van medicijnen verminderde eetlust krijgen.
• Senioren worden eerder ziek en door lichamelijke beperkingen kunt u misschien minder goed eten, heeft u minder honger of werkt de spijsvertering niet meer optimaal. Ondervoeding kan bijvoorbeeld ontstaan door minder geur- en smaakbeleving, sneller vol zitten, een afname van dorstgevoel, gevoel van eenzaamheid of kauw- en slikproblemen, bijvoorbeeld door een slecht passend kunstgebit.
• Door niet gezond te leven, kan ook ondervoeding ontstaan. Denk daarbij aan drugsgebruik en veel alcohol drinken.

Als u ondervoeding hebt, krijgt u minder energie (calorieën) eiwitten, vitamines en mineralen binnen dan u nodig hebt. Het lichaam gebruikt dan reservevoorraden in vet- en spierweefsel. Zo worden vet en spieren afgebroken. Vooral de afbraak van spieren is nadelig. Dit kan tot gevolg hebben dat je meer belemmeringen ervaart bij dagelijkse activiteiten. De kans om te vallen neemt toe. Andere gevolgen zijn: vlugger moe voelen, minder zin hebben om te eten, sneller en ernstiger ziek worden, langer nodig hebben om te herstellen na een ziekte en moeilijkere wondgenezing.

Het is meestal niet zo gemakkelijk om zelf weer voldoende en gezond te gaan eten. Neem daarom contact op met uw huisarts. Samen maken jullie dan een behandelplan of u wordt doorgestuurd naar een diëtist.

Wanneer u aan moet komen na gewichtsverlies of ziekte moet u ook uw spieren weer opbouwen. De nadruk ligt op voldoende energie binnenkrijgen en op eiwitten voor uw spieren. Naast eten is ook bewegen belangrijk.

Tips

• Weeg uzelf
• Houd een eetdagboek bij
• Eet op vaste tijden
• Probeer stapje voor stapje meer te eten
• Beweeg!
• Eet veel producten met eiwit
• Neem wat extra vet
• Neem vezels

Een huisarts of diëtist kan daadwerkelijk de diagnose ondervoeding vaststellen en de juiste behandeling hiervoor inzetten. De behandeling zal bestaan uit voedingsadviezen en eventueel medische (drink)voeding. Soms is het moeilijk om in gewicht aan te komen, bijvoorbeeld doordat u minder trek hebt. Dan kan medische (drink)voeding een goede aanvulling zijn op de dagelijkse voeding. Het vult de tekorten in uw lichaam aan, zodat u zich weer een stuk beter voelt.

Medische (drink)voeding is verkrijgbaar via uw Alphega apotheek en wordt, indien voorgeschreven door een arts of diëtist, in de meeste gevallen vergoed door uw zorgverzekeraar. Medische (drink)voeding is verkrijgbaar in de vorm van flesjes drinkvoeding en als toetjes.

Onder medische (drink)voeding vallen voedingsmiddelen die te gebruiken zijn als aanvullende of volledige voeding. Aan deze voeding zijn vaak voedingstoffen zoals extra eiwitten, koolhydraten, vezels, vitamines en mineralen toegevoegd.