De menstruatiecyclus is een samenspel van verschillende hormonen. In de eerste helft van de cyclus produceren de eierstokken het hormoon oestrogeen. Onder invloed van dit hormoon rijpt er in ongeveer 14 dagen een eicel. Bij de ovulatie of eisprong komt de rijpe eicel vrij in de eileider. In de tussentijd is het baarmoederslijmvlies onder invloed van het hormoon progesteron uitgegroeid en geschikt geworden voor het eventueel nestellen van een bevruchte eicel. Als dit gebeurt, neemt vervolgens de placenta de productie van progesteron over. Dit hormoon houdt het verdikte slijmvlies van de baarmoederwand in stand. Als er geen bevruchting plaatsvindt, zal door een sterke daling van de hoeveelheid progesteron in het bloed de baarmoeder het slijmvlies afstoten. Het slijmvlies verlaat het lichaam met bloed. Dit is je menstruatie.

De menstruatie begint meestal tussen het twaalfde en vijftiende levensjaar. Het eerste jaar treedt meestal geen eisprong op. In deze periode kan de cyclus langer duren dan 28 dagen en onregelmatig zijn.

Het bloedverlies is de eerste dagen van de menstruatie het grootst. Hierbij kunnen verschillende klachten optreden, die van vrouw tot vrouw verschillen. Er zijn drie soorten menstruatiepijn:

• Ovulatiepijn of middenpijn is de pijn, die optreedt vlak voor en op het tijdstip waarop de eisprong plaats vindt. Dit is circa 14 dagen voor de menstruatie.
• Premenstruele pijnklachten ontstaan doordat in de laatste week voor de menstruatie onder invloed van de hormonen wat vocht wordt vastgehouden. Behalve buikpijn kun je ook klachten hebben zoals hoofdpijn, je slap en niet lekker voelen, slapeloosheid, nervositeit en misselijkheid.
• Pijn tijdens de menstruatie komt vaak door kramp in het spierweefsel van de baarmoeder. De precieze oorzaak is onduidelijk, er lijkt een verband te zijn met verhoogde hormoonspiegels (prostaglandine) in het bloed.

Wanneer je veel last of pijn hebt van je menstruatie kun je in overleg met je huisarts overwegen om een hormonaal anticonceptiemiddel te gaan slikken. Over het algemeen verminderen de klachten door het gebruik van hormonale anticonceptiemiddelen. Vraag ook je arts om advies bij een onregelmatige cyclus, afwijkend bloedverlies of menstruatiepatroon.

Wanneer je hormonale anticonceptiemiddelen (de pil, pleister, ring) gebruikt, is er geen sprake van een menstruatiecyclus. De hormonen nemen bepaalde functies over, er vindt echter geen eisprong plaats. Als het gebruik van de pil na 21 dagen wordt onderbroken treedt er een onttrekkingbloeding op. Dit is geen menstruatie.

Voor het opvangen van slijm en bloed bij je menstruatie kun je maandverband, inlegkruisjes of tampons gebruiken. Een tampon kan vrij veel bloed opnemen, zodat de kans op ophoping van bloed en daarmee de kans op een infectie erg klein is. Verwissel de tampon wel op tijd, na vier tot zes uur. De wijze van inbrengen van de tampon staat altijd in een uitgebreide gebruiksaanwijzing beschreven. Dit is mogelijk met de vingers of met een bijgevoegde inbrenghuls. De hygiënisch verpakte tampons zijn gemakkelijk mee te nemen en bieden meer vrijheid bij sporten en zwemmen.

Voor het eerst tampons gebruiken

Tampons je vanaf je eerste menstruatie gebruiken. Bij meisjes jonger dan twaalf jaar kan de vagina echter te klein zijn voor een tampon. Tampons kunnen ook worden gebruikt door meisjes die nog maagd zijn, want de tampon bereikt het maagdenvlies niet. Het is verstandig bij het eerste gebruik van tampons te beginnen met een minitampon, waarna men later eventueel kan overstappen op een normale of super tampon. Als meteen met een super of superplus tampon wordt begonnen, kan het gebeuren dat de tampon doorlekt. De vagina is dan te klein, waardoor de super tampon geen ruimte heeft om uit te zetten en bloed op te nemen. Als het inbrengen van een minitampon pijnlijk is, kan beter maandverband worden gebruikt.

Tampons en infecties

Vroeger dacht men dat tampons infecties zouden kunnen veroorzaken aan de vagina of baarmoeder. Uit onderzoeken blijkt echter dat infecties bij het gebruik van tampons niet vaker voorkomen.

Super(plus) tampons en Toxic Shock Syndrome (TSS)

Er zijn tampons verkrijgbaar met een groot vochtopnemend vermogen, de super of superplus tampon. Doordat ze veel bloed kunnen opzuigen, kun je ze langer inhouden. Verwissel ze wel regelmatig. Als je een tampon te lang inhoudt, gaat deze weliswaar niet lekken maar er kan wel bloed ophopen boven de tampon. Dit geeft een kleine kans op de zogenaamde 'tamponziekte'. Dit Toxic Shock Syndrome (TSS) wordt veroorzaakt door een gif producerende bacterie. Het gebruik van tampons wordt vaak met deze ziekte in verband gebracht, maar de kans hierop is zeer klein als je op tijd wisselt.

Wat kun je zelf doen bij menstruatiepijn?

• Zorg voor voldoende rust en ontspanning.
• Bij rugpijn kun je met oefeningen de onderrug ontspannen (ga bijvoorbeeld op handen en knieën zitten en maak je rug langzaam hol en bol).
• Leg een warme kruik op buik of onderrug of neem een warm bad.

Bij lichte buikpijn kun je paracetamol gebruiken. Bij buikkrampen met meer pijn zijn ibuprofen of naproxen effectiever. Deze middelen kunnen negatieve effecten geven bij andere ziektebeelden. Lees dus goed de bijsluiter of laat je informeren door je Alphega apotheek.

Voor het opvangen van slijm en bloed kun je maandverband, tampons of inlegkruisjes gebruiken. Maandverband is voor uitwendig gebruik en eenvoudig te verwisselen. Er zijn vele soorten maandverband verkrijgbaar, met minimale onderlinge verschillen. Tampons geven meer vrijheid bij sporten en zwemmen.

Alle informatie lees je in de folder Menstruatie.

Wil je meer weten over dit onderwerp, jouw gezondheid of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van dienst.

Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt, raden we aan te laten controleren of ze samengaan met eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt. Geef het gebruik van deze zogeheten zelfzorgmiddelen dan ook altijd door aan jouw apotheek.