Verstopping uit zich vaak in (buik)pijn en in een opgeblazen gevoel. Het is hierbij een misverstand te veronderstellen dat iedereen dagelijks ontlasting moet hebben. Ieder mens heeft een eigen ritme. Sommige mensen hebben dagelijks ontlasting, anderen een paar keer per week.

Een kortdurende verstopping is geen reden tot paniek. Het is niet ongewoon of verontrustend als je enkele dagen geen ontlasting hebt. Verstopping is een klacht die verschillende oorzaken kan hebben. Verstopping kan bijvoorbeeld optreden tijdens de eerste dagen van een reis, bij verandering in de voeding of tijdens een ziekte waarbij bedrust moet worden gehouden. Ook tijdens de zwangerschap, na een bevalling of tijdens een vermageringsdieet kan sprake zijn van kortdurende obstipatie. In al deze gevallen moet het lichaam zich aanpassen aan de nieuwe situatie, wat enkele dagen kan duren.

Een langdurige obstipatie kan wel een probleem zijn. Deze vorm van verstopping kan ontstaan door verkeerde voeding, te weinig lichaamsbeweging, het gebruik van vochtafdrijvende middelen en te weinig vochtopname. Als mensen depressief zijn of overdreven aandacht schenken aan hun stoelgang, kunnen ze eveneens last krijgen van langdurige obstipatie. Obstipatie kan ook het gevolg zijn van een ziekte, zoals een verminderde werking van de schildklier, aandoeningen aan de darmen, suikerziekte of een bijwerking van sommige geneesmiddelen.

De spijsvertering is een onbewust en spontaan verlopend proces. Als je veel bezig bent met je ontlastingspatroon en dit wilt beïnvloeden, kan dit een averechtse uitwerking hebben. Hoe meer je nadenkt over je stoelgang, des te moeizamer zal deze verlopen. Hierdoor loop je het risico in een vicieuze cirkel terecht te komen. Het is belangrijk deze cirkel te doorbreken.

Er is geen reden voor paniek of voor behandeling als de ontlasting enige dagen uitblijft. Pas als je klachten krijgt, zoals pijn of druk in de buik kun je maatregelen overwegen. Ga ook niet meteen laxeermiddelen gebruiken, maar probeer de oorzaak op te sporen. Deze is vaak te vinden in jouw drink-, eet en leefgewoonten.

• Bij kinderen die niet reageren op voedingsadviezen of laxerende limonadesiroop.
• Als het ontlastingspatroon veranderd bij gelijkblijvende leefstijl.
• Als na twee weken vezelrijk dieet, voldoende lichaamsbeweging en vochtinname de klachten niet verdwijnen.
• Bij regelmatig terugkerende problemen met de ontlasting.
• Bij pijnlijke buikkrampen, opgeblazen gevoel, misselijkheid of overgeven.
• Als er slijm of bloed bij de ontlasting zit.
• Als verstopping en diarree elkaar afwisselen.
• Als je het vermoeden hebt dat de verstopping door medicijnen wordt veroorzaakt.
• Als het gebruik van een laxeermiddel niet binnen enkele dagen effect heeft.
• Als er mogelijk sprake is van een aambei of scheurtje in de anus.

Verstopping is te voorkomen door vezelrijk voedsel te eten en door voldoende te drinken. Voor volwassenen geldt minstens twee liter vocht per dag. Probeer regelmatig te eten en kauw je voedsel goed. Zorg ook voor voldoende lichaamsbeweging. Als je meer vezelrijk voedsel gaat gebruiken, zal het maagdarmkanaal hieraan moeten wennen. Je kunt de eerste tijd last krijgen van winderigheid.

Als je last van overgewicht hebt, kun je beter geen noten, pinda’s, dadels, vijgen, stroop en ontbijtkoek eten. Deze voedingsmiddelen bevatten namelijk veel calorieën.

Zelfs als je al enige dagen geen ontlasting hebt, is dit geen reden tot behandeling. Je hoeft pas maatregelen te nemen als je klachten hebt (pijn, druk, opgeblazen gevoel). Als ondanks vezelrijke voeding de stoelgang niet beter wordt, kun je eventueel een laxeermiddel gebruiken. Een nadeel hiervan is geestelijke en lichamelijke gewenning. Je darmen worden lui. Het laxeermiddel wordt zo een noodzaak om ontlasting te produceren. 

Gebruik een laxeermiddel daarom nooit langer dan enkele dagen zonder doktersadvies. Gebruik ook geen laxeermiddelen als je last hebt van hevige buikpijn, waarvan de oorzaak niet bekend is.

Er is een groot aanbod van laxeermiddelen. Indien je regelmatig terugkerende klachten hebt, waarbij een aanpassing van je eet- en leefgewoontes niet voldoende helpt, kun je in eerste instantie zemelen of een ander vezelrijk product gebruiken. Hierbij is het belangrijk dat je voldoende drinkt. Deze producten geven nauwelijks kans op gewenning. Voor incidentele klachten kun je bisacodyl of lactulose gebruiken. Bisacodyl mag niet langer dan een dag of drie gebruikt worden. Bij een pijnlijke ontlasting kan een kleine klysma met een middel dat de ontlasting zachter maakt of bisacodyl als zetpil uitkomst bieden.

Het gebruik van andere laxeermiddelen zoals senna-producten (laxerende kruidenthee), glijmiddelen met paraffine en wonderolie worden afgeraden. Deze middelen geven veel bijwerkingen zoals darmkrampen en kunnen een tekort aan vitaminen veroorzaken.

Kinderen mogen alleen laxeermiddelen gebruiken in overleg met een arts. Lactulose heeft dan de voorkeur.

Vezelrijke voeding tegen verstopping

Heb je last van verstopping? Eet dan vezelrijke voeding, dit werkt prikkelend op de darmen en bevordert daardoor de stoelgang. Het kan zijn dat het maagdarmkanaal hieraan moet wennen, dus de eerste tijd kun je last krijgen van winderigheid.

Voorbeelden van vezelrijk voedsel zijn:

• Volkorenbrood, roggebrood, krentenbrood en rozijnenbrood
• Grove graanproducten (gort, havermout, boekweit, muesli, tarwekiemen, zemelen)
• Zilvervliesrijst
• Dadels en vijgen
• Noten, pinda's, sesamzaad en maanzaad
• Peulvruchten (witte en bruine bonen, kapucijners en linzen)
• Gedroogde en geweekte zuidvruchten (abrikozen, krenten, pruimen, rozijnen, tutti frutti)

Voedingsmiddelen met een laxerende werking

Sommige voedingsmiddelen kunnen een laxerende werking hebben. Voorbeelden hiervan zijn:

• Karnemelk
• Yoghurt
• Stroop
• Ontbijtkoek
• Vocht van geweekte zuidvruchten
• Rozenbottelsiroop
• Sinaasappelsap

Kijk voor meer informatie ook op www.voedingscentrum.nl.

Alle informatie over verstopping lees je in de folder Verstopping. 

Wil je meer weren over dit onderwerp, jouw gezondheid, of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van dienst.

Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt, raden we aan te laten controleren of ze samengaan met eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt. Geef het gebruik van deze zelfzorgmiddelen dan ook altijd door aan jouw apotheek.