Het is verstandig om naar een arts te gaan:

• Bij zeer ernstige verwondingen, zoals een slagaderlijke bloeding of een schotwond.
• Bij de beet van hond of kat of bij wonden die in contact zijn geweest met straatvuil. Een tetanusinjectie kan dan een ontsteking door bacteriën voorkomen.
• Bij moeilijk te verwijderen splinters.
• Bij doorligwonden en andere langdurig (meer dan twee weken) bestaande wonden.

Een wond geneest in drie fasen. In de eerste fase reageert het lichaam op letsel door een ontstekingsreactie, hierbij treedt roodheid, warmte, zwelling, pijn en bloedstolling op. Na enkele dagen begint de tweede fase. Er ontstaat dan nieuw weefsel en de wond sluit zich. In de derde fase verkleint het wondoppervlak en wordt het litteken gevormd. Het proces van wondgenezing is afhankelijk van vele factoren.

Was en droog je handen goed voordat je een wond behandelt, indien nodig met een ontsmettingsmiddel zoals Betadine of Sterilon (zie kopje Wondontsmetting verderop). Draag bij een open wond of bloedende wond bij voorkeur wegwerphandschoenen. Verwijder eerst aanwezig straatvuil of glassplinters uit de wond met een in alcohol ontsmette pincet. Pincetten kun je ook gebruiken bij vastpakken van steriele verbandmaterialen. Teken verwijder je met een speciale tekentang.

Bloedende wond

Deze kun je het beste even laten 'doorbloeden' zodat deze wordt 'schoongespoeld'. Schoonspoelen van wonden kan ook met water of een fysiologische zoutoplossing.

Kleine wond

Spoel deze schoon met leidingwater of een fysiologische zoutoplossing, ontsmet met een ontsmettingsmiddel en verbind met een pleister of gaasje. Voor het reinigen en ontsmetten van kleine wondjes op moeilijk bereikbare plaatsen kun je het beste wattenstaafjes gebruiken.

Schaafwond

Deze oppervlakkige wond beslaat vaak een groot oppervlak en kan behoorlijk pijnlijk en branderig aanvoelen. Spoel de schaafwond schoon met water of een fysiologische zoutoplossing, ontsmet deze, en dep vervolgens droog met een gaasje of een schone theedoek. Indien nodig (bijvoorbeeld als er vuil in de wond kan komen) dek je het wondje af met een vetgaasje, wondfolie of hydrocolloïd-plak. Voor uitgebreide oppervlakkige wonden zijn er zogenaamde hydro-actieve plakken, hydrocolloïden en wondfolies verkrijgbaar.

Snijwond

Spoel deze schoon met water of fysiologisch zout of dep met een gaasje of een schone theedoek. Ontsmet de wond daarna. Bloedende wonden kun je afdekken met een steriel gaasje, pleister of wondfolie. Grote, diepe of rafelige wonden binnen zes uur laten hechten door de huisarts.

Het is zeer belangrijk dat een wond ontsmet wordt en schoon blijft, zodat deze niet gaat ontsteken. Dit kan met:

• Jodium. Werkt erg goed, maar kan nogal prikken in de wond en vlekken in kleding veroorzaken. Jodium mag niet gebruikt worden bij vrouwen die zwanger zijn.
• Betadine. Bevat jodium in een speciale vorm, maar prikt niet. Wel vlekt het in kleding. Betadine is verkrijgbaar als oplossing, pleister, zalf en shampoo. Betadine mag niet gebruikt wordne bij vrouwen die zwanger zijn.
• Sterilon. Bevat chloorhexidine en wordt veel gebruikt bij schaafwonden. Sterilon prikt in de wond, maar het veroorzaakt geen vlekken in kleding. Sterilon is verkrijgbaar als tinctuur, huidspray en crème.

Wondbedekkers gebruik je voor het afdekken van wonden en huidaandoeningen. Er zijn vele soorten verkrijgbaar, dit zijn de meest voorkomende:

Verbandgaas

Dit dient ter bedekking van een wond of als absorberend verband en is gemaakt van katoen of viscose. Verbandgaas is de meest simpele en goedkope wondbedekker en is goed te gebruiken in combinatie met zalven en reinigende vloeistoffen (bijvoorbeeld een ontsmettingsmiddel). Verbandgaas lijkt op een kompres, maar een kompres is dikker en neemt meer vocht op. Een nadeel van katoenen gazen is dat ze aan de wond kunnen gaan kleven. De keuze voor een verbandgaas is afhankelijk van de toepassing en van de plaats en de grootte van de wond.

Verbandwindsels of zwachtels

Deze gebruik je onder andere voor het vastzetten van gazen en kompressen.

Netverband

Dit verband is kous- of buisvormig, en is bedoeld om verbandgaas op lichaamsdelen op de plaats te houden.

Hechtpleisters

Deze gebruik je voor het vastzetten van verbandgazen. Nadeel is dat ze snel kunnen loslaten. Er zijn diverse hechtpleisters; voor een normale, gevoelige en zeer gevoelige huid, en waterafstotende, elastische, scheurbare en transparante hechtpleisters. De keuze is afhankelijk van je huidtype en de wond.

Wondpleisters

Wondpleisters gebruik je voornamelijk bij schaafwonden, snijwondjes en kleine of oppervlakkige wondjes. Pleisters helpen vaak om wondvocht en bloed te absorberen en de wond tegen vuil, vocht en stoten te beschermen. Er zijn diverse soorten en maten; voor de normale of gevoelige huid, en waterafstotend, elastisch of plastic. De keuze van de pleister is afhankelijk van de aard en vorm van de wond. Kies een pleister die de wond volledig afdekt. Vervang een pleister als hij vuil is, maar tenminste elke drie dagen. Pleisterresten verwijder je met alcohol.

Verbandspray

Dit een desinfecterende en bloedstelpende pleister, die als spray op de huid wordt gespoten.

Verbandwatten

Gewone verbandwatten bestaan uit ontvet katoen en viscose. Ze hebben een vochtopnemend vermogen, daardoor wordt het droog houden van het wondoppervlak bevorderd. Deze watten zijn niet geschikt voor het reinigen van wonden. Ze pluizen te veel, waardoor er haartjes in de wond kunnen achterblijven.

Vochtregulerende wondbedekkers

Met vochtregulerende wondbedekkers geneest een wond beter en sneller door een vochtig wondmilieu, met de minste pijn en de kleinste kans op littekenvorming. Door de betere hechting aan de huid krijgen bacteriën van buiten geen kans. Deze wondbedekkers kunnen over het algemeen enkele dagen blijven zitten en zijn makkelijker te verwijderen, omdat ze zelden aan de wond vastplakken. Vochtregulerende wondbedekkers zijn verkrijgbaar als hydro-actieve plakken, wondfolies en hydrocolloïden.

Het is verstandig om altijd een verbanddoos in huis te hebben, zodat je alledaagse wonden kunt verzorgen. Deze dient onder meer wond- en hechtpleisters, gazen, een ontsmettingsmiddel, een splinterpincet, een schaar en snelverband te bevatten.

Alle informatie lees je in de folder Wondverzorging.

Wil je meer weten over dit onderwerp, jouw gezondheid of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van dienst.

Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt, raden we aan te laten controleren of ze samengaan met eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt. Geef het gebruik van deze zelfzorgmiddelen dan ook altijd door aan jou apotheek.

Op deze pagina lees je meer over verbanddozen.